Tín hiệu từ Trái Đất ngày càng rõ ràng hơn. Nhóm nghiên cứu quốc tế gần đây đã công bố một bài báo trên tạp chí 'Nature Sustainability' cho biết 60% đất liền của Trái Đất đã vượt qua giới hạn an toàn sinh thái. Kết quả này không chỉ là một cảnh báo đơn giản, mà cho thấy rằng đất, nước, rừng và sự đa dạng sinh học đã hỗ trợ cuộc sống của con người không còn duy trì được khả năng phục hồi như trước đây.
Nghiên cứu này đã phân tích tổng hợp 15 chỉ số như xói mòn đất, cạn kiệt nguồn nước, giảm đa dạng sinh học, khả năng hấp thụ carbon. Kết quả đánh giá cho thấy hơn một nửa đất liền trên toàn cầu đã vượt qua khả năng tự làm sạch của hệ sinh thái. Các nhà khoa học chỉ ra rằng sự mở rộng nông nghiệp và đô thị hóa là nguyên nhân chính. Trong vài thập kỷ qua, nhân loại đã chặt phá rừng để có thêm thực phẩm và lấp các vùng đất ngập nước để phục vụ tăng trưởng công nghiệp. Trong quá trình này, đất đã mất đi độ màu mỡ, sông ngòi và nước ngầm đã cạn kiệt hoặc bị ô nhiễm, và các loài hoang dã đã mất môi trường sống giảm nhanh chóng.
Vấn đề là những thay đổi này không chỉ dừng lại ở việc mất môi trường. Khi đất nuôi dưỡng thực phẩm bị sụp đổ, ngay lập tức sẽ xảy ra khủng hoảng thực phẩm. Khi nước bị ô nhiễm và biến mất, cộng đồng địa phương và nền kinh tế quốc gia sẽ trở nên bất ổn. Nắng nóng, lũ lụt, hạn hán do biến đổi khí hậu xảy ra ngày càng thường xuyên và mạnh mẽ hơn, liên quan đến hiện tượng vượt quá giới hạn đất đai này. Điều này có nghĩa là toàn bộ xã hội loài người có thể phải chịu đựng cú sốc từ sự sụp đổ của hệ sinh thái.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn đang biện minh cho sự mở rộng vô tận dưới cái tên tăng trưởng. Chỉ số GDP vẫn là mục tiêu hàng đầu trong chính sách quốc gia, và việc phát triển đất đai một cách bừa bãi vẫn diễn ra ở nhiều khu vực. Tuy nhiên, như nghiên cứu này đã chỉ ra, tăng trưởng không còn đảm bảo tính bền vững. Thực tế là cách thức theo đuổi tăng trưởng đang phá hủy nền tảng sinh thái của Trái Đất.
Điều cần thiết trong tương lai không phải là sự cảnh giác trừu tượng mà là sự chuyển đổi cụ thể.
Thứ nhất, nông nghiệp cần thoát khỏi sản xuất tập trung. Việc sử dụng thuốc trừ sâu và phân bón bừa bãi phá hủy hệ sinh thái vi sinh vật của đất, và về lâu dài dẫn đến giảm năng suất và thoái hóa đất. Các phương pháp như nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tái sinh đã được chứng minh là nâng cao khả năng phục hồi của đất và lưu trữ carbon, mặc dù có chi phí ban đầu.
Thứ hai, các thành phố cần tạo ra nhiều không gian xanh hơn thay vì nhiều công trình xây dựng hơn. Nghiên cứu khí hậu cho thấy, rừng đô thị có thể làm giảm nhiệt độ trung bình của khu vực đô thị vào mùa hè từ 2 đến 4 độ và cũng góp phần hấp thụ bụi mịn. Hơn nữa, không gian xanh cải thiện sức khỏe tâm thần của công dân và mang lại hiệu quả tiết kiệm chi phí y tế.
Thứ ba, các doanh nghiệp và chính sách không chỉ nên xem xét năng suất và hiệu quả mà còn phải coi phục hồi và tuần hoàn là thành quả. Các mô hình như hệ thống giao dịch quyền phát thải carbon, quản lý ESG, kinh tế tuần hoàn đã được lan rộng trên toàn cầu. Vấn đề không phải là tuyên bố mà là thực hiện. Hoạt động doanh nghiệp và thực thi chính sách diễn ra trong giới hạn sinh thái mới thực sự có thể mang lại sức cạnh tranh và thịnh vượng lâu dài.
Trái Đất không còn thể hiện sự kiên nhẫn vô hạn. Kết quả cho thấy 60% đất liền đã vượt qua giới hạn, nếu không bảo vệ được 40% còn lại, cuộc sống của con người cũng sẽ không an toàn. Cảnh báo đã được nghe thấy đủ rồi. Giờ là lúc chúng ta phải đáp lại.
Tham khảo: Nature Sustainability (2025.09.09), Times of India (2025.09.09)
