Sau khi chứng kiến sự tàn phá của rừng và nỗi đau của tinh tinh tại hội nghị Chicago năm 1986, bà đã chuyển mình từ một nhà khoa học thành một nhà hoạt động. Kể từ đó, bà đã dành cả đời mình cho các chuyến lưu diễn giảng dạy hơn 300 ngày mỗi năm để cống hiến cho phong trào bảo vệ môi trường.
Năm 1977, bà thành lập Viện Jane Goodall, và vào năm 1991, bà sáng lập chương trình môi trường cho thanh thiếu niên 'Roots & Shoots', hiện đã lan rộng ra 75 quốc gia trên toàn thế giới. Năm 2002, bà được bổ nhiệm làm Sứ giả hòa bình của Liên Hợp Quốc và vào tháng 1 năm 2025, bà nhận Huân chương Tự do của Tổng thống Joe Biden.
Bà đã ở trên con đường cho đến giây phút cuối cùng. Bà là một nhà hiền triết vĩ đại của thời đại chúng ta, người đã nói về hy vọng, kêu gọi hành động và giảng dạy về sự đồng sống giữa con người và thiên nhiên.
Q1. Thưa bác sĩ, tháng trước khi nghe tin bác sĩ qua đời, cả thế giới đã chìm trong nỗi buồn. Liệu có phải lúc bước vào khu rừng vô hình của cái chết, bác sĩ không cảm thấy sợ hãi?
Cái chết không phải là một kết thúc đáng sợ. Tôi luôn nghĩ rằng cái chết là 'cuộc phiêu lưu vĩ đại tiếp theo'.
Khi chứng kiến hàng triệu sinh mạng được sinh ra và trở về với đất, tôi đã học được rằng dù thể xác tôi có biến mất, linh hồn và năng lượng của tôi vẫn sẽ là một phần của vũ trụ.
Có phải tôi đang được nhớ đến không? Đừng buồn. Tôi vẫn sẽ sống trong những cây cối của rừng, trong ánh mắt của tinh tinh, và trong những bàn tay của các bạn đang cố gắng bảo vệ môi trường.
Q2. Hãy quay ngược thời gian về năm 1960. Khi 26 tuổi, không có bất kỳ bằng cấp nào, bước vào rừng Gombe ở châu Phi, bác sĩ đã chịu đựng sự cô đơn và bối rối như thế nào?
Ban đầu thật sự rất khó khăn. Tinh tinh coi tôi như một 'người vượn da trắng' và tránh xa tôi.
Tôi đã quyết định trở thành một phần của rừng. Tôi mặc những bộ quần áo màu xỉn, bò lết để không phát ra tiếng động và chờ đợi trong nhiều tháng.
Một ngày nọ, một con tinh tinh đã đến gần tôi khi tôi đang cầm một quả cọ đỏ. Đó là người bạn mà tôi đã đặt tên là 'David Greybeard'. Tôi không thể quên được cảm giác khi nó lấy quả cọ từ tay tôi và nhẹ nhàng nắm lấy tay tôi như để an ủi.
Chúng tôi đã giao tiếp mà không cần ngôn ngữ. Mối quan hệ không phải là thứ mà tôi có thể tạo ra khi tôi muốn. Đó là việc kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi đối phương mở lòng, đó là bài học đầu tiên mà thiên nhiên đã dạy tôi.
Q3. Thời điểm đó, giới khoa học đã chỉ trích mạnh mẽ phương pháp nghiên cứu của bác sĩ. Bởi vì bác sĩ đã đặt tên cho động vật thay vì gán số và khẳng định rằng chúng có 'tính cách' và 'tâm hồn'.
Đúng vậy. Các giáo sư tại Đại học Cambridge đã mắng tôi: "Jane, bạn đang làm mọi thứ sai lầm". Thời điểm đó, khoa học coi 'sự đồng cảm' là một tội lỗi làm mất đi tính khách quan.
Nhưng khi một con tinh tinh tên 'Flo' qua đời trong rừng Gombe, tôi đã thấy con trai của cô ấy, 'Flint', từ chối ăn uống và giữ bên xác mẹ cho đến khi chết vì trầm cảm. Nỗi buồn đó không khác gì của con người.
Chỉ với lý trí lạnh lùng, chúng ta chỉ có thể nhìn thấy một nửa sự thật. Khi tình yêu và sự đồng cảm đi kèm, chúng ta mới thực sự hiểu được bản chất của sự sống. Tôi đã chọn trở thành 'người hàng xóm ấm áp' hơn là 'nhà khoa học lạnh lùng', và cuối cùng thế giới đã nhận ra rằng lựa chọn đó là đúng.
Q4. Hội nghị Chicago năm 1986 là bước ngoặt đã thay đổi cuộc đời bác sĩ. Bác sĩ đã chọn một cuộc sống mệt mỏi khi rời bỏ khu rừng yêu thích và dành 300 ngày trong năm trên đường.
Tại hội nghị đó, tôi đã đối mặt với sự thật khủng khiếp rằng rừng đang biến mất và những người bạn của tôi đang chịu đựng trong những chiếc lồng chật hẹp của phòng thí nghiệm.
Tôi đã vào đó với tư cách là một nhà khoa học, nhưng đã ra ngoài với tư cách là một nhà hoạt động. Thế giới đang sụp đổ quá nhanh để tôi chỉ ngồi trong rừng và ghi chép.
Nhiều người đã hỏi tôi: "Tại sao không nghỉ ngơi ở tuổi 90?". Câu trả lời của tôi luôn giống nhau: "Bởi vì thời gian không còn nhiều".
Khi tương lai của trẻ em đang bị đánh cắp, tôi không thể dừng lại miễn là đôi chân còn di chuyển. Mỗi khoảnh khắc sống đều là một cuộc chiến và đồng thời là niềm vui đối với tôi.
Q5. Bác sĩ đã tìm thấy hòa bình trong rừng. Mối liên hệ giữa môi trường và con người bên trong là gì?
Sự tàn phá môi trường không chỉ là vấn đề bên ngoài. Nó cũng liên quan đến sự trống rỗng bên trong chúng ta.
Khi con người cảm thấy lo lắng, họ tiêu thụ nhiều hơn và phá hủy nhiều hơn. Nhưng khi bước vào rừng, lắng nghe hơi thở của cây, ngắm nhìn dòng chảy của sông, và lắng nghe tiếng chim hót, chúng ta mới thực sự tìm thấy hòa bình.
Thiên nhiên là người chữa lành của chúng ta. Việc chúng ta phá hủy thiên nhiên có nghĩa là cuối cùng chúng ta đang phá hủy nguồn gốc của sự chữa lành cho chính mình. Tôi đã học được sự im lặng và cô đơn trong rừng Gombe, và trong đó tôi đã tìm thấy hòa bình bên trong mình.
Sự phục hồi không đến từ bên ngoài, mà bắt đầu khi chúng ta nhớ rằng chúng ta là một phần của thiên nhiên.
Q6. Bác sĩ luôn nói về 'hy vọng'. Hiện tại, thế giới đang tối tăm vì khủng hoảng khí hậu và chiến tranh. Bác sĩ vẫn tin rằng có hy vọng không?
Tất nhiên. Hy vọng của tôi không phải là sự lạc quan mơ hồ. Nó đứng trên bốn bằng chứng chắc chắn.
Thứ nhất, bộ não của con người. Chúng ta đã tạo ra vấn đề, nhưng chúng ta cũng có công nghệ và trí tuệ tuyệt vời để giải quyết nó.
Thứ hai, khả năng phục hồi của thiên nhiên. Tôi đã thấy phép màu khi những ngọn đồi hoang tàn của Gombe trở lại thành rừng.
Thứ ba, tinh thần con người không khuất phục. Tôi đã gặp những người không từ bỏ ngay cả trong chiến tranh, khó khăn và nghèo đói.
Và cuối cùng, thứ tư, năng lượng của giới trẻ. Họ đã biết và đang hành động.
Thể xác của tôi sẽ rời bỏ, nhưng bốn trụ cột hy vọng này vẫn còn đó. Vì vậy, xin hãy đừng từ bỏ.
Q7. Phong trào 'Roots & Shoots' mà bác sĩ đã tạo ra đã lan rộng ra 75 quốc gia trên toàn thế giới. Lời cuối cùng mà bác sĩ muốn gửi đến chúng tôi và thế hệ tiếp theo là gì?
'Rễ' tạo ra nền tảng vững chắc, và 'mầm' có vẻ nhỏ bé nhưng sẽ xuyên qua bức tường bê tông để hướng về mặt trời. Mỗi một trong các bạn chính là những mầm non đó.
Tôi sẽ đặt gánh nặng xuống, nhưng giấc mơ của tôi sẽ tiếp tục phát triển trong tay các bạn.
Hãy hỏi bản thân mỗi sáng khi nhìn vào gương: "Hôm nay tôi sẽ ảnh hưởng đến thế giới như thế nào?"
Những hành động nhỏ của bạn sẽ tạo ra những thay đổi lớn. Hãy nhớ rằng, bạn không đơn độc. Trong tiếng gió từ rừng, tôi sẽ luôn đứng bên cạnh bạn và cổ vũ bạn.
Nguồn
- Jane Goodall (1971, 1999, 2021), 《In the Shadow of Man》, 《Reason for Hope》, 《The Book of Hope》
- ABC News (2025.10.2), Jane Goodall, nhà linh trưởng học và nhà bảo tồn nổi tiếng, qua đời ở tuổi 91
- Newsweek (2025.10.2), Nhà bảo tồn Jane Goodall qua đời ở tuổi 91
- Thông báo chính thức của Viện Jane Goodall (2025.10.1)
Người viết Nhóm biên tập Brez Journal
📌 Chú thích của biên tập viên
Bài viết này không phải là một cuộc phỏng vấn thực tế, mà là một cuộc phỏng vấn giả tưởng được tái cấu trúc dựa trên cuộc đời và tác phẩm của Jane Goodall, cũng như các bài giảng của bà trong suốt cuộc đời.
Brez Journal đã khôi phục lại tiếng nói mà bà để lại bằng ngôn ngữ hiện tại. Hy vọng của bà, người đã sống một thế kỷ và bảo vệ rừng và tinh tinh, hiện đang vang vọng đến chúng ta như thế nào?
Nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ, liệu tương lai có lặp lại những cuộc khủng hoảng tương tự không?
🤝 Cách tiếp nối di sản của Jane Goodall
Bác sĩ Jane Goodall đã ra đi, nhưng những hạt giống mà bà đã gieo vẫn đang chờ đợi bàn tay của chúng ta. Cách tốt nhất để tưởng nhớ cuộc đời của bà là 'hành động'.
Roots & Shoots
Đây là mạng lưới thực hành môi trường cho thanh thiếu niên và công dân trên toàn thế giới. Hãy bắt đầu thay đổi từ khu vực của bạn.
👉 Trang web chính thức toàn cầu rootsandshoots.global
Viện Jane Goodall
Hoạt động của viện nhằm bảo vệ môi trường sống của tinh tinh và ứng phó với khủng hoảng khí hậu vẫn tiếp tục.
👉 Hỗ trợ và tham gia viện janegoodall.global
Thử thách Brez Journal
Trong tuần này, hãy tưởng nhớ bác sĩ Jane Goodall bằng cách ăn chay một bữa mỗi ngày.
#RememberingJane #InLivingWeSustain
