Đại dịch là một cú sốc lớn đã thử thách cả tinh thần con người và cộng đồng. Sự lo lắng, cô lập, và bất ổn kinh tế đã làm xáo trộn cuộc sống của nhiều người, nhưng theo thời gian, các chỉ số về sức khỏe tâm lý đã vẽ nên một đường cong phục hồi. Nghiên cứu được công bố trên 'Nature Aging' cho thấy mức độ hài lòng với cuộc sống và cảm giác hạnh phúc đã dần phục hồi sau đại dịch, và ở một số lĩnh vực, thậm chí còn quan sát thấy các chỉ số tích cực hơn so với trước đại dịch. Ngoài ra, nghiên cứu trên người trưởng thành Hàn Quốc được công bố trên 'PLOS ONE' cho thấy khi so sánh các giai đoạn trước, trong và sau đại dịch, tỷ lệ trầm cảm và lo âu đã giảm, và một số hành vi sức khỏe đã có sự cải thiện. Điều này có thể được coi là bằng chứng thực nghiệm cho khả năng phục hồi (resilience) mà con người vốn có.
Tuy nhiên, không chắc chắn rằng sự phục hồi này sẽ kéo dài bao lâu. Xã hội Hàn Quốc đang nhanh chóng chuyển đổi thành xã hội hộ gia đình một người. Theo dữ liệu từ Cục Thống kê, vào năm 2024, số hộ gia đình một người trong nước ước tính khoảng 10 triệu hộ, chiếm hơn 40% tổng số hộ gia đình. Chỉ cách đây 20 năm, tỷ lệ hộ gia đình một người chỉ khoảng 15%, nhưng giờ đây đã trở thành hình thức hộ gia đình phổ biến nhất. Đặc biệt, tỷ lệ này tăng rõ rệt ở nhóm thanh niên từ 20 đến 30 tuổi và người cao tuổi trên 60. Theo nghiên cứu, thanh niên chủ yếu di chuyển về nơi ở và nghề nghiệp, trong khi người cao tuổi chủ yếu do mất bạn đời và cô lập.
Vấn đề là trong bối cảnh mạng lưới hỗ trợ xã hội đang suy yếu, sự phục hồi có thể dễ dàng phai nhạt. Dù đã tìm lại ý nghĩa cuộc sống sau đại dịch, nếu cấu trúc sống một mình trở nên sâu sắc hơn, cô lập và cô đơn có thể lại gia tăng. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy người lớn sống một mình có tỷ lệ trầm cảm và lo âu cao hơn, và sự cô lập xã hội có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe tâm thần. Sự phục hồi bắt đầu từ sức mạnh nội tâm của cá nhân, nhưng việc duy trì và mở rộng nó là kết nối xã hội và các cơ chế thể chế.
Trong các bộ phim truyền hình Hàn Quốc, gia đình lớn vẫn xuất hiện và tình cảm gia đình là trục chính của câu chuyện. Tuy nhiên, hướng đi thực tế của xã hội Hàn Quốc đang thay đổi nhanh chóng. Trong sự khác biệt giữa câu chuyện văn hóa và thực tế, con người đôi khi có thể cảm thấy cô lập hơn. Nếu bài học mà đại dịch để lại là “con người có thể ngã nhưng sẽ đứng dậy lần nữa”, thì nhiệm vụ của chúng ta bây giờ là xây dựng nền tảng xã hội để duy trì hy vọng đó.
Sự phục hồi sau đại dịch đã chứng minh sức mạnh và lòng dũng cảm của con người. Nhưng nếu xã hội trong tương lai chảy vào sự cô lập sâu sắc hơn, thì sự phục hồi đó có thể không kéo dài. Khả năng phục hồi nằm trong con người, nhưng điều kiện để duy trì nó là điều mà chúng ta phải cùng nhau tạo ra. Hướng đi mà xã hội chọn cuối cùng sẽ quyết định khả năng phục hồi của từng cá nhân.
Tham khảo
- “Phục hồi sức khỏe tâm lý sau đại dịch COVID-19” (Nature Aging, 2025)
- “Hành vi sức khỏe và sức khỏe tâm thần theo giới tính ở người trưởng thành Hàn Quốc trước, trong và sau đại dịch COVID-19” (PLOS ONE, 2025)
- Cục Thống kê, 「xu hướng hộ gia đình và dân số」 (dữ liệu năm mới nhất)
